Ipad có thể làm thay đổi cách dạy học?

Xung quanh câu chuyện sử dụng máy tính bảng cho mục đích giáo dục, TS Trần Thị Bích Liễu (ĐH Giáo dục, thuộc ĐHQG Hà Nội) gửi tới VietNamNet ý kiến của mình. Bài viết của TS Bích Liễu dưới đây như một tham chiếu cho việc sử dụng Ipad trong trường học với những điều nên và không nên..

Nhiều nước đã thử nghiệm


Ipad hay máy vi tính bảng do hãng Apple sản xuất và theo báo cáo hãng này đã bán 9,25 triệu chiếc năm 2011 và 14,1 triệu chiếc vào năm 2013. Ipad đã trở thành vật bất li thân của nhiều người, đặc biệt là giới trẻ. Người ta chưa thống kê được có bao nhiêu người sử dụng ipad cho mục đích kinh doanh hay giáo dục nhưng những ứng dụng đa dạng của ipad hầu như vẫn còn rất ít được phát huy và còn gây ra nhiều tranh cãi trong giáo dục.

Tuy nhiên, hiện tại nhiều trường học ở hầu hết các nước trên thế giới đều đang thử nghiệm sử dụng các công cụ công nghệ thông tin và truyền thông mới như ipad và xem đây là một phương tiện dạy học của nền giáo dục hiện đại để đào tạo thế hệ công dân kĩ thuật số.

Hầu hết các trường học ở Mĩ, Anh, Nhật Bản, Singapore, Trung Quốc, các nước Ả Rập, Thổ Nhĩ Kì... đều thử nghiệm dùng ipad trong lớp học thay cho việc sử dụng sách giáo khoa giấy (mỗi trường thử nghiệm trên một vài lớp học trước khi mở rộng ra đại trà).

Bang Victoria (Úc) đã dành cả một trang web để hướng dẫn cách sử dụng Ipad trong lớp học và có các videoclip minh hoạ việc sử dụng Ipad tại các trường học.

Ở Israel thì việc sử dụng SGK điện tử, ipad đã được thực hiện từ nhiều năm nay.

Nhận xét chung của giáo viên là: ipad cho phép học sinh khám phá thế giới vượt ra khỏi 4 bức tường của lớp học và là một công cụ dạy học giàu tính năng giúp học sinh học tập hứng thú, sáng tạo. Học sinh thích dùng ipad vì các em không phải mang vác cặp sách vở năng và được tiếp xúc với thế giới qua các hình ảnh giàu màu sắc, sống động hoặc được làm những thí nghiệm trên màn hình ảo một cách an toàn và dễ dàng.

Những ứng dụng đa dạng của ipad trong giáo dục dùng cho học sinh ở tất cả các cấp học và có thể kể ra là: dạy toán qua ipad giúp học sinh tìm ra được các phương án giải bài tập khác nhau nhờ được xem đi xem lại video giải thích bài toán nhiều lần theo nhu cầu của các em và nhờ các tương tác tìm kiếm các phương án.

Ipad chứa phần mềm dạy khoa học tự nhiên giúp học sinh tìm hiểu những gì mình chưa biết ở thế giới bên ngoài. Học sinh du lịch ở các nước khác nhau, ở các vùng địa lí khác nhau, tìm hiểu lịch sử qua các thời kì qua ipad. Giáo viện dạy học sinh sáng tạo qua việc sáng tác truyện tranh sử dụng phần mềm autorap và strip designer (các phần mềm cho phép chuyển thể văn viết thành hình ảnh truyện tranh).

Phần mềm Nearpod cho phép giáo viên tạo các slide bài giảng với các đoạn văn, hình ảnh, video và các khảo sát đánh giá kết quả học tập của học sinh sau bài học.

Phần mềm spark cho phép ghi lại và theo dõi các hoạt động thể dục của học sinh. Viết bài trên blog hay trên các phần mềm luyện viết văn (my writing spot, clean write...) trên ipad cho phép học sinh nâng cao kĩ năng viết văn. Ipad sử dụng cho mục đích đánh giá kiến thức và kĩ năng của học sinh.

Phần mềm ITooch cho học sinh THCS (iTooch Junior High School) do hãng Edupad cung cấp chứa 10 nghìn bài tập để giúp học sinh luyện ngữ pháp, đọc và viết, làm các bài tập toán ...

Và còn hàng chục các ứng dụng khác của ipad trong dạy và học nhờ các phần mềm giáo dục được cài đặt trên ipad. Ngoài ra ipad còn cung cấp 50 ứng dụng khác cho học sinh khuyết tật để khắc phục các khiếm khuyết về nói và đọc viết. Phần mềm dạy học cho lứa tuổi tiểu học trên ipad hiện nay đang là phổ biến nhất.

Những mặt trái

Tuy nhiên, đây là một phương tiện công nghệ khá đắt đỏ, có một số mặt trái và nếu thiếu một số điều kiện cần thiết thì không thể sử dụng có hiệu quả.

Khi trẻ hay bất kì ai ngồi trước màn hình quá nhiều thì chỉ có mắt, các ngón tay, não bộ hoạt động nhiều còn các bộ phận khác của cơ thể sẽ bị đông cứng làm cho người ta dễ mỏi mệt, gây tác hại lâu dài. Để sử dụng ipad hiệu quả:

Điều quan trọng đầu tiên là giáo viên và học sinh phải có các kĩ năng công nghệ để khám phá các ứng dụng của ipad trong dạy và học.

Giáo viên và học sinh cần có các kĩ năng tin học cơ bản, cần biết các chức năng của ipad, biết các phần mềm và cách sử dụng để có thể thao tác nhanh chóng và đúng, tránh mất thời gian và làm cho hoạt động học tập bị gián đoạn, làm cho học sinh mất hứng thú và không tiếp thu đủ kiến thức, kĩ năng cần thiết.

Thứ hai là sử dụng ipad phù hợp với độ tuổi về mặt thời gian. Theo Viện Hàn lâm trị liệu tâm lí Mĩ, không nên cho trẻ dưới 2 tuổi tiếp xúc với màn hình, trẻ lứa tuổi mẫu giáo chỉ nên ngồi trước màn hình khoảng 1 giờ và học sinh tiểu học thì khoảng 2 giờ một ngày. Do đó, không nên sử dụng ipad quá nhiều trong lớp học hay ở nhà và cần kết hợp hài hòa với các hoạt động khác để tránh việc trẻ ngồi quá nhiều trước màn hình, đắm chìm trong thế giới ảo mà quên mất thế giới thật và các mối quan hệ, tương tác trực tiếp.

Thứ ba, sử dụng ipad phù hợp với nhu cầu của bài học, không lạm dụng ipad. Lời khuyên của các giáo viên đã trải nghiệm là chỉ dùng ipad cho những hoạt động không thể thực hiện được nếu không có ipad (ví dụ, các thí nghiệm ảo, các tham quan vượt khỏi phạm vi đất nước...). Hãy đặt câu hỏi: ipad có thể giúp giải quyết vấn đề gì và cái gì không thể thực hiện được nếu không có ipad?

Thứ tư, bố mẹ và giáo viên cần nhận biết các hiện tượng nghiện ipad, nghiện vi tính để kịp thời ngăn chặn. Các hiện tượng nghiện ipad và vi tính có thể kể ra như: thiếu tập trung và thiếu hứng thú với các hoạt động thực mà chỉ thích thao tác trên màn hình hay luôn luôn sử dụng các thiết bị điện tử, dễ nổi cáu hay buồn bã khi không được chơi với các thiết bị này hay có hiện tượng nói dối nhiều...Khi thấy trẻ có các biểu hiện này thì cần phải tìm cách giúp trẻ thoát khỏi chúng bằng những hoạt động khác như đưa con đi chơi xa, đến các công viên trò chơi, thực hiện chế độ không màn hình trong một khoảng thời gian, buộc trẻ ngủ đủ giấc...

Nhưng ipad có thể làm thay đổi cách dạy học?

Ipad sử dụng trong giáo dục được tiên đoán là một phương tiện giàu tính năng làm thay đổi cách thức dạy học trong tương lai và tạo ra một phương thức giáo dục mới.

Hầu hết các bang ở Mĩ đều đã và đang thử nghiệm sử dụng Ipad để thay thế sách giáo khoa giấy và có chiến lược đầu tư ipad cho các trường học.

Năm 2012, Phòng Giáo dục quận Đông Bắc Sullivan cung cấp 700 ipad cho học sinh trung học phổ thông;

Năm 2013, quận Williamsville cung cấp cho mỗi học sinh lớp 5 trường Heim một ipad và thử nghiệm trong 1 năm. Năm nay quận này chi 300,000 USD để trang bị ipad cho tất cả học sinh lớp 5 trong quận. Trường tiểu học Lockport cung cấp ipad cho mỗi cháu mẫu giáo ngay từ năm đầu tiên (Ở Mĩ tiểu học bao gồm cả lớp mẫu giáo 5 tuổi) và năm học 2012-2013 thì học sinh từ lớp 1 đến lớp 3 đều có ipad và tất cả học sinh lớp 4 được trang bị trong năm học sau đó. Quận Mansfield Independent bang Texas trong vòng 5 tuần đã trang bị cho các trường học 10,600 ipad trị giá 6.4 triệu USD trong năm học 2013-2014 sau khi đã thử nghiệm thành công. Thổ Nhĩ Kì đã đầu tư 15 triệu ipad cho học sinh vùng nông thôn.

Chính phủ Úc đang đầu tư 25 triệu USD để trang bị công nghệ 3D cho các trường học...

Để Ipad có thể đi vào trường học cần có những bước đi mang tính đột phá và chiến lược, cần thử nghiệm cẩn thận trước khi đầu tư và triển khai đại trà. Hi vọng, giáo dục Việt Nam sẽ có những thay đổi theo kịp sự phát triển của khoa học công nghệ bắt đầu từ những thử nghiệm trong lĩnh vực này.