Nhận định Nga sa lầy tại Syria là thiếu chuẩn xác

Ý nghĩa chính trị của điểm nóng Syria quan trọng hơn rất nhiều ý nghĩa của các chiến thắng quân sự và đó mới là tính toán của Putin...

Việc Nga tuyên bố ngừng bắn của Nga tại thành phố Aleppo, miền Bắc Syria có hiệu lực trong ngày 4/11 hay những động thái thể hiện Nga “đơn phương” hạ nhiệt cuộc chiến đã đặt ra nhiều dấu hỏi với giới quan sát và dư luận quốc tế. Bởi lệnh ngừng bắn được ban hành khi phía đối phương vẫn tăng cường hoạt động thách thức Nga và quân đội Syria tại cứ điểm này.

Lực lượng nổi dậy Syria bị cáo buộc là nã pháo dữ dội vào nhiều khu dân cư Aleppo làm nhiều dân thường thiệt mạng. Thậm chí một lực lượng gồm 2.000 tay súng đối lập được cho là đã sử dụng cả xe tăng, xe bọc thép tấn công vào các địa điểm dân sinh như khu dân cư, trường học và bệnh viện nằm trong khu vực do quân đội chính phủ Syria kiểm soát ở Aleppo.


Không những vậy, lực lượng đối lập còn bị cáo buộc đã ngăn cản người dân di chuyển khỏi các khu vực nguy hiểm do phe đối lập kiểm soát. Điều đó cho thấy Aleppo rất nóng bỏng, vậy mà Moscow lại tuyên bố đơn phương ngừng bắn. Trong bối cảnh đó, động thái của Nga đã bị giới phân tích nghi ngại, phải chăng Kremlin đã đuối và phải tự mình giảm nhiệt để tránh sa lầy.

Tuy nhiên, nếu phân tích tổng thể cục diện đối trọng Nga - phương Tây nói chung, và Nga - Mỹ nói riêng, cho thấy tuyên bố ngừng bắn của Moscow tại Aleppo hoặc những động thái chủ động giảm nhiệt cuộc chiến hay chưa giải quyết dứt điểm tại Aleppo là những bước tác chiến của Kremlin, phục vụ chiến lược toàn cục của Putin. Tại sao vậy?

Như thế nào là sa lầy?

Có lẽ cần phải hiểu rằng chính xác về mặt kỹ thuật thế nào là sa lầy, từ đó mới khẳng định được giá trị của nó qua thực tiễn. Trong hoạt động quân sự, sa lầy là một thuật ngữ dùng để chỉ trạng thái của một chiến dịch, một kế hoạch quân sự diễn biến sai với tính toán ban đầu, có thể vể quy mô chiến cuộc, về thời hạn khai triển hay về tiêu hao khí tài, nhân mạng.

Sự sa lầy khiến cho chủ thể của các chiến dịch quân sự, kế hoạch quân sự rơi vào tình thế lưỡng nan, tiếp tục không được mà kế thúc cũng không xong vì đều lợi bất cập hại. Có thể nhận diện sa lầy là tình trạng phá sản của một kế hoạch, một chiến lược quân sự của một chủ thể, hiểu nôm na là đã sa vào lầy lội và rất khó rút chân ra.

Như vậy, nhận định Nga sa lầy ở Syria liệu có phù hợp với toàn cục chiến lược quan trọng của Moscow tại chiến địa này. Bởi lẽ không thể nhận diện chính xác những biểu hiện của Moscow cho thấy họ đang rơi vào tình thế tiến thoái lưỡng nan ở Syria. Hiện tại Kremlin đang đóng vai trò đạo diễn tại Syria, do vậy phải hiểu động thái của họ như ý đồ của đạo diễn một bộ phim.

Xâu chuỗi các sự kiện lại cho thấy từ khi Syria bị ảnh hưởng bởi làn giò của Mùa Xuân Ả-Rập cho đến nay, Moscow ngày một dấn sâu hơn vào cuộc chiến tại Syria. Và khi Quốc hội Nga thông qua thoản thuận Moscow – Damascus về việc lực lượng quân sự Nga hiện diện vô thời hạn tại Syria thì quan hệ Nga – Syria đã trở thành quan hệ chiến lược lâu dài.

Như vậy về mặt thời gian thì Kremlin đã miễn nhiễm với sự sa lầy. Còn tiêu hao về khí tài cũng chưa cho thấy Moscow hụt hơi tại chiến trường nóng bỏng này. Đơn giản là những vũ khí chủ lực đã và đang được đưa tới Syria để củng cố vị trí đạo diễn của Moscow. Về tổn thất về nhân sự trong cuộc chiến thì quân đội Nga và quân đội Syria luôn thấp hơn đối phương, thệm chí bộ binh Nga được cho là đã tham chiến tại Syria.

Việc Nga chỉ trích đối phương gây thiệt hại cho phía mình là nghệ thuật trong chiến tranh tâm lý, củng cố động lực tinh thần cho quyết tâm triển khai chiến lược. Nếu có việc Nga chỉ trích đồng minh Syria cũng không phải cho thấy rạn nứt, khó khăn. Đơn giản vì sự hợp đồng tác chiến rất cần thiết phải thống nhất đội hình, khi đội hình thiếu thống nhất thỉ phải hiệu chỉnh lại.

Việc ngừng bắn trong thế bị o ép, tấn công là nghệ thuật đắc nhân tâm khi tạo ra hành lang nhân đạo. Điều đó giúp cho kế lâu dài của Moscow được củng cố vững chắc hơn. Còn việc công bố chiến thắng IS không thể xem là động thái chuẩn bị cho việc Nga rút khỏi cứ điểm do bị đuối và nhiệm vụ đã hoàn thành. Bởi lẽ Nga hiện diện vô thời hạn tại Syria, do vậy không gắn liền với chiến thắng một kẻ thù nào cả.

Tất cả những động thái của Moscow trong chiến cuộc Syria hiện nay đều là những bước đi chiến thuật phục vụ cho chiến lược toàn cục của Kremlin tại mặt trận quan trọng này. Nga không bị sa lầy tại Syria vì tất cả những gì có thể tạo nên hiệu ứng sa lầy đều miễn nhiễm với Moscow bởi Putin đã có những bước đi tạo nên sự miễn nhiễm ấy.

Ý nghĩa chính trị của điểm nóng Syria

Tình hình căng thẳng giữa Nga và Mỹ tại Syria được xem là khởi phát xung đột Nga – phương Tây và cũng từ đây tái sinh chạy đua vũ trang và Chiến tranh Lạnh. Điều đó cho thấy chiến cuộc Syria là điểm trận nóng nhất trong tất cả các mặt trận quan trọng tạo nên sự đối trọng Nga – phương Tây. Và điểm nóng Syria có ý nghĩa chính trị đặc biệt với Moscow.

Việc Nga xuất hiện rồi đóng vai trò đạo diễn trong ván cờ Syria được xem là thắng lợi của Moscow trước Washington và điều đó thể hiện tầm nhìn sắc sảo của Tổng thống Putin trong việc đưa nước Nga trở lại bàn cờ chính trị thế giới. Mỹ và đồng minh đã sai lầm trong nhận diện bước đi của Nga, rồi việt vị với những quyết sách của Putin tại chiến trường này.


Khi Mỹ nhận lời giúp Bagdad tham gia tấn công IS tại Iraq thì ngay lập tức Nga cũng có cớ xuất hiện hợp pháp tại Syria trong cuộc tấn công IS tại vùng đất này qua lời kêu gọi giúp đỡ của Damascus. Tuy nhiên, xét về tầm quan trọng thì việc Moscow có mặt tại Syria quan trọng hơn rất nhiều so với Washington có mặt trong cuộc chiến chống IS tại Iraq.

Bởi lẽ Washington tấn công IS tại Iraq chỉ là giúp đỡ chính quyền Bagdad, song Nga tấn công IS tại Syria vừa cứu chính quyền Damascus, đồng thời cũng giúp Assad tấn công phe đối lập tại nước này vốn được Washington hậu thuẫn. Tuy nhiên, quan trọng hơn là khi Nga nắm vai trò đạo diễn tại ván cờ Syria điều đó giúp Moscow thực hiện “một công đôi việc”.

Thứ nhất, Moscow đã đưa sự nguy hiểm nhất lùi xa biên giới nước Nga khi Syria thay Ukraine trở thành điểm nóng nhất của đối trọng Nga – phương Tây. Có thể thấy rằng việc Nga phải công khai đứng về phía lực lượng ly khai miền đông Ukraine là nhằm đảm bảo an toàn cho nước Nga khi kẻ thù ở sát ngay biên giới. Nay thì kẻ thù nguy hiểm nhất đang đối trọng với Moscow tại Syria và Ukraine đã trở thành ván cờ tàn của Mỹ và đồng minh trong chiến lược chống Nga.

Thứ hai, Moscow đã thể hiện được vai trò quan trọng hơn với chính trị thế giới, mà thời gian qua Bắc Kinh và Washington đã chiếm hết mặt bằng sân khấu. Khi Liên Xô tan ra, nước Nga hỗn loạn thì Washington làm mưa làm gió trên bàn cờ chính trị toàn cầu. Khi sức mạnh từ Trung Hoa đại lục trỗi dậy thì mặt bằng sân khấu dần bị phân chia cho hai thế lực – sực mạnh truyền thống phương Tây và sức mạnh mới ngày càng trỗi dậy mạnh mẽ từ phương Đông.

Trong bối cảnh đó Nga gần như lặn mất tăm bởi những khó khăn nội tại. Khi sức mạnh Nga được Putin làm hồi sinh thì sân khấu chính trị thể giới gần như đã kín cờ của Washington và Bắc kinh. Do vậy, việc xuất hiện hợp pháp tại Syria là một bước đi cực kỷ quan trọng của Moscow trong việc khẳng định lại vị thế của Nga trên trên trường quốc tế.

May mắn cho Nga là Thổ Nhĩ Kỳ nhận ra sự rệu rã của NATO và nếm mùi đắng cay trong quan hệ với Mỹ và đồng minh nên đã nhanh chóng hướng về Nga. Quan hệ vượt thời gian Moscow – Ankara giúp cho Kremlin có thể đưa ra những bước đi hiệu quả nhất. Thổ Nhĩ Kỳ chia lửa tại Syria thì Nga có lợi nhiều hơn là Mỹ. Vì thế việc thoả hiệp với Ankara không thể nhìn nhận là Moscow phải xuống nước với người bạn mới này.

Như vậy ý nghĩa chính trị tại điểm nóng Syria quan trọng hơn rất nhiều ý nghĩa của các chiến thắng quân sự, do vậy những quyết định trên chiến trường đều được tính toán dựa trên ý nghĩa chính trị của sự kiện. Ngừng bắn hay giảm nhiệt cuộc chiến tuy chỉ là những động thái nhất thời nhưng lại tạo ra hiệu quả chính trị rất lớn. Và thực ra đó mới là mục đích của Moscow.

Tóm lại, khi Nga chưa giải quyết dứt điểm Aleppo hay có những động thái được cho là hạ nhiệt cuộc chiến, đó là những bước đi chiến thuật của Kremlin, phục vụ cho chiến lược toàn cục của Putin – quyết là giành lại mặt bằng sân khấu chính trị cho nước Nga, phù hợp với vị thế và vai trò của mình. Vì vậy nếu nhận định Nga sa lầy tại Syria thì rất phiến diện và không chuẩn xác.