Ở giữa trái tim của Moskva

Vào những ngày World Cup, đấy là nơi mà thế giới tụ hội. Và ở nơi an nghỉ cuối cùng của mình ngay tại nơi trang trọng nhất của nó, Lenin có lẽ cũng sẽ rất hài lòng. Trong một tháng, thế giới sẽ đại đồng ở đây, nhờ trái bóng tròn.

Tôi đứng trên Quảng trường Đỏ vào một ngày tháng Sáu, bất giác nhớ lại những hình ảnh không thể quên được của chàng sĩ quan KGB Ivan Danko đang bước đi ở đây, trong "Red Heat", bộ phim đầu tiên của Hollywood được phép quay ở đây trong lịch sử cách đây đúng 30 năm, cho thấy người ta đã bắt đầu cởi mở thế nào đối với Washington, khi làn gió của những đổi thay lướt qua đây dưới thời Gorbachev. Arnold Schwarzenegger, trong vai của Danko, được giao nhiệm vụ cùng một đặc vụ FBI truy đuổi một tên tội phạm nguy hiểm, và một trong những cảnh quay kinh điển của bộ phim diễn ra tại quảng trường này. Đấy là một trong những bộ phim ít ỏi mà trong đó, người Nga được mô tả là đồng minh của Phương Tây. Còn lại trước đó và sau đó, cho đến tận bây giờ, câu chuyện hoàn toàn khác, theo hướng tiêu cực.

Bức tường Berlin đã đổ một năm sau khi "Red Heat" được công chiếu, Chiến tranh Lạnh cũng đã kết thúc, nhưng cuộc đối đầu vẫn tồn tại mạnh mẽ trên nhiều lĩnh vực, trong đó có điện ảnh. Liên Xô trước kia và nước Nga luôn được mô tả như kẻ thù của Phương Tây, với những nam điệp viên KGB tàn bạo, những nữ điệp viên tóc vàng xinh đẹp và gợi tình nhưng có máu lạnh. Họ chính là các nhân vật đối lập trong cuộc chiến Đông-Tây. Nước Nga và người Nga dưới con mắt của Hollywood luôn là những kẻ tàn bạo và không văn minh.

Người Nga được thể hiện thế nào? Họ đánh đập những cô gái điếm vị thành niên ngay trước mũi của Denzel Washington. Họ cướp máy bay của Tổng thống Mỹ. Họ giết chết con chó của Keanu Reeves. Kể từ năm 2010 cho đến nay, những kẻ xấu người Nga đã xuất hiện trong vai các "bad guy" không ít. Bao giờ thì những mô tả theo kiểu bạo lực và luôn thất bại theo kiểu Ivan Drago đối đầu với Rocky trong loạt phim kinh điển có sự góp mặt của Silvester Stallone mới kết thúc?

Không ai biết, nhưng một buổi sáng ở Quảng trường Đỏ, tôi không còn bị ám ảnh bởi những nhân vật phản diện như thế nữa. Tôi cũng mong thế giới ở phía Tây cũng sẽ nhìn nhận như thế, ngưng lại những thổi phồng và phóng đại tiêu cực về nước Nga, khi thấy một biển người nói đủ thứ tiếng đã đổ về đây những ngày này, chụp ảnh và làm quen với nhau trên Quảng trường Đỏ, cùng kết bạn, nhảy múa (và sau đó, có thể đã ái ân với nhau) ở phố Nikolskaya gần đó luôn rực rỡ ánh đèn, nơi tập trung một lượng người hâm mộ rất lớn đổ về đây những ngày này.

Bóng đá có sức mạnh lớn lao của nó, xua đi những cách biệt và cả định kiến, nhưng lịch sử thì vẫn còn nguyên đó, và không thể không bồi hồi khi ngồi ở đây, giữa Quảng trường Đỏ, và nghĩ về chính nó, với tư cách là một chứng nhân của lịch sử. Bây giờ nó đang chứng kiến World Cup, như cái cách mà ban tổ chức World Cup đã tạo ra một sân chơi nhỏ cho người hâm mộ ngay giữa nơi này, khi người ta có thể sút penalty và nhận giải thưởng, nhưng quá khứ của nó thì ngập tràn những sự kiện và biết bao cảm xúc, về những điều mới xảy ra chưa xa.

Một cuốn phim trôi chầm chậm qua trước mắt, trong tiếng nhạc trầm buồn nhưng sâu lắng của lịch sử. Những đội quân của Napoleon đã đặt chân đến đây, theo vị Hoàng đế Pháp qua ngọn tháp Ba ngôi để vào điện Kremlin vào năm 1812, trước khi đồng loạt rút lui trong hỗn loạn sau khi đô thành Moskva chìm trong biển lửa. Những sư đoàn Hồng quân diễu binh qua đây để từ đó ra mặt trận trong cuộc nội chiến tàn khốc, cũng những đoàn quân ấy hai mươi sau đó diễu qua đây và tiến thẳng đến mặt trận khi quân Đức đã ở cửa ngõ Moskva mùa đông 1941.

Quảng trường Đỏ trở biểu tượng thiêng liêng và quyền lực của Liên Xô trong cuộc chiến tranh Lạnh với Phương Tây. Thế rồi Perestroika và Glasnost ào tới, các thế giới đối lập xích lại gần nhau, rồi phi công Đức Mathias Rust bay xuyên qua hàng hàng lớp lớp phòng không Liên Xô để hạ cánh xuống đây năm 1987 bằng một máy bay thể thao. Những ngày rung chuyển thế giới, nhiều thập niên sau Cách mạng tháng Mười, đang bắt đầu.

Và rồi ngọn gió của sự đổi thay, như tên một bài hát bất hủ của nhóm Scorpions, ập đến, rồi lá cờ Liên Xô tung bay lần cuối trong một chiều Giáng sinh lạnh lẽo và buồn thảm năm 1991. Ở EURO 1992, đội tuyển không tổ quốc mang lên mình chiếc áo của Cộng đồng các quốc gia độc lập (SNG) và phải lấy bản giao hưởng số 9 của Beethoven làm "quốc ca". Quảng trường Đỏ đã chứng kiến lịch sử và bản thân nó là một phần của lịch sử Liên Xô và nước Nga, với những cuộc chuyển giao của quyền lực, những cuộc cách mạng, những nhân vật vĩ đại nằm ở chân tường của điện Kremlin, từ Lenin, trong một cái lăng nhỏ lát đá màu đỏ, cho đến Stalin (người kế tục Lenin), Gagarin (người đầu tiên bay vào vũ trụ) cho đến John Reed (nhà báo người Mỹ, viết cuốn "10 ngày rung chuyển thế giới", mô tả chân thực về Cách mạng tháng Mười). Nhưng quyền lực thực sự của nước Nga thì ở phía sau bức tường đó, trong điện Kremlin, lạnh lùng, nhưng ngạo nghễ và đầy uy lực, tiếp tục cuộc đối đầu bất tận với Phương Tây, trong một cuộc chiến tranh khác, tiếp nối Chiến tranh Lạnh. Chúng ta đang nói về Vladimir Putin.

Đối với rất nhiều người thế hệ đi trước tôi, đấy là một nơi tuyệt vời đối với họ, nơi họ đã học, đã sống và làm việc, đã thắp lên cho họ những ước mơ và giúp họ thực hiện chúng. Liên Xô trước đây và nước Nga chính là một phần của con người và cuộc đời họ. Còn tôi, một kẻ đến sau, nước Nga là gì? Rất nhiều điều, từ lịch sử, văn hóa cho đến con người, nhưng chủ yếu là qua sách vở, phim ảnh, những câu chuyện của người đi trước kể lại. Nước Nga với tôi bây giờ mới hiện lên trước mắt mình, trong hình hài của những con người tôi mới gặp lúc nãy trên metro, những chàng trai, cô gái đang hát trên các con đường và sự vui tươi tràn ngập trong những ngày hè này ở Quảng trường Đỏ.

Ở giữa trái tim của Moskva, có lẽ không thể hiểu và cảm nhận nó một cách tường tận chỉ sau một ngày đặt chân đến đây, nhưng từ trái tim mình, tôi nhận thấy tôi thích nơi này, và những câu chuyện được thể hiện qua điện ảnh và lịch sử chính là sợi dây kết nối tôi với nơi này.

Hành trình nước Nga của tôi bắt đầu từ đây...

Anh Ngọc (Từ Moskva)