Lãnh đạo Bộ Tài Nguyên và Môi trường trong vụ Formosa xả thải gây ô nhiễm biển: Ủy nhiệm bừa và... nhắm mắt ký

Không bỏ qua bất cứ ai liên quan đến sai phạm của Formosa

Số báo trước, chúng tôi đã đặt câu hỏi về trách nhiệm của nguyên Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường (TNMT) Nguyễn Minh Quang xung quanh việc chấp thuận cho Formosa xả thải thẳng ra biển. Chính ông Quang cũng đã chối bỏ trách nhiệm khi cho rằng mình đã “ủy quyền” cho cấp dưới là ông Bùi Cách Tuyến - cựu Thứ trưởng phụ trách Tổng cục Môi trường. Lật lại trách nhiệm của cả Bộ TNMT, chúng tôi thấy rằng, việc “ủy nhiệm bừa” và “nhắm mắt ký” đã từng tồn tại ngay từ thời điểm đầu tiên bộ này thông qua đánh giá tác động môi trường (ĐTM) của Formosa!

Không tham gia thẩm định vẫn được ủy quyền ký

Trở lại bản đánh giá tác động môi trường mà Bộ TNMT chấp thuận khi Formosa xin cấp phép vào tháng 6.2008 thì đây là bản đánh giá rất sơ sài, hình thức, đặc biệt là những đánh giá về tác động môi trường biển chỉ trong 1-2 trang giấy. Trả lời PV Báo Lao Động, TS Nguyễn Khắc Kinh - nguyên Vụ trưởng Vụ Thẩm định và Đánh giá tác động môi trường, Chủ tịch Hội Đánh giá tác động môi trường Việt Nam - cho rằng: “Theo khoản 4 Điều 22 Luật BVMT 2005, dự án chỉ được phê duyệt, cấp phép đầu tư sau khi báo cáo ĐTM của dự án đã được phê duyệt, nếu không phê duyệt báo cáo ĐTM thì Formosa không thể có căn cứ để làm các thủ tục tiếp theo về đăng ký đầu tư và các thủ tục khác có liên quan”.

Ông Kinh được nguyên Bộ trưởng Bộ TNMT Mai Ái Trực (làm Bộ trưởng từ 2002-2007) ủy quyền ký bản đánh giá lẽ ra phải được xem xét cực kỳ kỹ lưỡng. Trong câu chuyện với Lao Động, ông Kinh cũng thừa nhận: “Tôi không được tham gia với tư cách là thành viên trong hội đồng thẩm định các báo cáo ĐTM của Formosa, và cũng đã từ trước ít lâu cho đến khi nghỉ hưu, cũng không được tham gia là thành viên trong bất kỳ hội đồng thẩm định báo cáo ĐTM nào khác. Việc thẩm định đưa dự án Formosa vào Hà Tĩnh có nhiều khâu khác nhau, có nhiều lĩnh vực khác nhau và bởi nhiều cơ quan khác nhau. Việc thẩm định nhanh hay chậm, có ưu ái hay không ưu ái của các cơ quan khác tôi không thể phán xét về trách nhiệm, vì không có đủ thông tin cần thiết”.

Điều khó hiểu là ông Kinh không tham gia hội đồng thẩm định nhưng vẫn được “ủy quyền ký” và chỉ hai tháng sau khi ký ĐTM Formosa, ông Kinh được nghỉ hưu.

Như vậy có thể thấy chữ ký của những quan chức Bộ TNMT khá dễ dàng. Trong một cuộc hội thảo năm 2011, dưới thời Bộ trưởng Nguyễn Minh Quang, TS Nguyễn Khắc Kinh cũng lại thừa nhận một thực tế “oái oăm” ở Bộ TNMT rằng “nhiều cái không bằng lòng lắm nhưng cuối cùng cũng cho qua, lý do là trình độ, sức ép về kinh tế là một phần, nhưng cơ bản là “sự gửi gắm” của “ông to, bà lớn” yêu cầu châm chước cho các dự án, khuyến khích đầu tư của tỉnh nhà… thành ra các sở không dám làm “găng” và quan trọng hơn cả là đơn vị đứng ra thẩm định không có trình độ tương xứng”.

Cũng trong hội thảo ấy, ông Kinh bật mí là các bản đánh giá môi trường “30% cắt dán, 70% thẩm định sai” và “chính cách làm thiếu trung thực và không đúng thực tế dẫn đến dự báo sai, đương nhiên sẽ “đẻ” ra thảm họa cho môi trường”. Cái thảm họa được người trong cuộc cảnh báo ấy chính là Formosa hiện nay.

Nhắm mắt ký ở hoàng hôn nhiệm kỳ

Không chỉ có việc ông Nguyễn Khắc Kinh ký xong bản đánh giá tác động môi trường của Formosa rồi nhận quyết định nghỉ hưu. Nhiều văn bản quan trọng khác liên quan đến Formosa cũng được ký bởi những vị lãnh đạo “chấp chới” nghỉ hưu.

Tháng 7.2014, ông Bùi Cách Tuyến được nguyên Bộ trưởng Nguyễn Minh Quang ủy quyền cho ký công văn chấp thuận để Formosa xả thải ra biển thì cũng chỉ một năm sau, tức là tháng 7.2015, ông Tuyến nghỉ hưu. Chính ông Tuyến cũng đã tâm sự: “Có nhiều chuyện tôi nói mà anh Quang không nghe” hoặc “có những nhóm lợi ích ghê gớm mà tôi chỉ là thầy giáo đại học không dính dáng đến những lợi ích ghê gớm đó”.

Sau khi ông Tuyến rời khỏi Bộ TNMT, nguyên Bộ trưởng Nguyễn Minh Quang cũng đã ủy quyền cho một thứ trưởng sắp về hưu là ông Nguyễn Thái Lai ký một văn bản cực kỳ quan trọng là giấy phép cho phép Formosa xả nước thải vào nguồn nước. Văn bản này ông Lai ký thay nguyên Bộ trưởng Quang vào thời điểm ngay trước khi ông Lai nghỉ hưu. Cụ thể, giấy phép cho Formosa xả thải vào nguồn nước được ký ngày 11.12.2015 thì ông Nguyễn Thái Lai nghỉ hưu ngày 31.12.2015!

Điều lạ lùng là nhiệm kỳ của ông Lai từ tháng 7.2009 đến tháng 6.2015, thế nhưng ông Lai được ưu ái cho ngồi ghế thứ trưởng thêm gần 6 tháng và chính thời điểm này ông Lai ký giấy để Formosa bắc đường ống dài 1,7km xả thẳng ra biển Vũng Áng (căn cứ vào tọa độ ghi trên giấy phép).

Trở lại câu hỏi liệu có “nhóm lợi ích ghê gớm” mà nguyên Thứ trưởng Bộ TNMT Bùi Cách Tuyến đã nói ra gồm những ai? Ngay cả khi những người ký vào các bản đánh giá tác động môi trường, các văn bản chấp thuận cho Formosa xả thải ra biển đều được nguyên Bộ trưởng Nguyễn Minh Quang ủy quyền cho cấp dưới ký. Rõ ràng ông Quang không thể chối bỏ trách nhiệm của mình.

Ý kiến bạn đọc sau khi Lao Động đăng bài: Trách nhiệm của nguyên Bộ trưởng Nguyễn Minh Quang ở đâu? * “Trong vấn đề Formosa, nhiều cơ quan, cá nhân phải chịu trách nhiệm trước nhân dân chứ không riêng lãnh đạo Hà Tĩnh. Riêng đối với Bộ Tài nguyên và Môi trường thì nói như ông nguyên Thứ trưởng Bùi Cách Tuyến thì phải chịu trách nhiệm lớn nhất về tập thể là Ban cán sự Đảng, về cá nhân là ông Nguyễn Minh Quang. Cho dù ông Tuyến ký văn bản cấp phép hay thẩm định hồ sơ cũng có phần phải chịu trách nhiệm, nhưng ông là người chịu sự lãnh đạo của Ban cán sự Đảng và ông là người thay mặt nguyên Bộ trưởng Quang. Ngoài ra Bí thư Ban cán sự Đảng của Bộ TNMT chắc cũng chính là nguyên Bộ trưởng Bộ TNMT Nguyễn Minh Quang chứ ai nữa. Chính vì thế ông Quang không thể đổ lỗi cho ông Tuyến là có thể phủi trách nhiệm”. Bạn đọc Hồ Quang Huy * Mọi việc đã rõ như ban ngày qua tâm sự của người trong cuộc, nguyên Thứ trưởng Bùi Cách Tuyến “Có vấn đề tế nhị, sợ mất mặt người này người kia, biết nói nhưng người ta không nghe thì làm gì “và đặc biệt “Có lợi ích nhóm ghê gớm”. Có điều đấy chỉ là lời tâm sự, muốn xử lý trách nhiệm không còn cách nào khác cơ quan chức năng trung ương phải vào cuộc làm rõ và có kết luận minh bạch, xử lý nghiêm khắc, ngăn chặn sự việc tương tự trong tương lai.Phạm Mạnh Khôi (email: manhkhoi@gmail.com) * Theo lời ông Võ Kim Cự: 12 bộ đồng ý nhưng việc xảy ra hậu quả là ô nhiễm môi trường, do vậy Bộ TNMT chịu trách nhiệm lĩnh vực sai phạm khi cho phép Formosa xả thải ngầm ra biển. Chế độ một thủ trưởng và qua lời ông Bùi Cách Tuyến nói thì trách nhiệm chính cho Formosa xả thải ra biển gây ô nhiễm nghiêm trọng chính là nguyên Bộ trưởng Nguyễn Minh Quang. Đề nghị Thanh tra Chính phủ vào cuộc làm rõ những vấn đề ông Bùi Cách Tuyến cho rằng: Tế nhị? Hồng Quân (hongquan12@gmail.com)