Matxcơva mùa táo chín

Chắc hẳn sẽ có nhiều người ngạc nhiên khi biết rằng thủ đô của nước Nga – Matxcơva lại là thành phố của những vườn táo. Giờ đây, khái niệm về một thành phố hiện đại thường gắn liền với những khu nhà cao tầng, những con đường cao tốc kìn kịt xe chạy, những bức tường bê tông màu xám… Nhưng với Matxcơva thì hoàn toàn khác. Đây là thành phố của cây, của hoa, của rừng và đặc biệt là của những vườn táo. Táo mọc ven đường cho bóng mát, táo trong công viên,  và có lẽ nổi tiếng nhất là những vườn táo đã hàng trăm năm tuổi trong khu bảo tàng - công viên Kolomenskoe.

Thủ đô của nước Nga – Matxcơva llà thành phố của những vườn táo

Theo sử sách, Kolomenskoe từng là một ngôi làng ở ngoại ô Matxcơva, từng là khu dinh thự của Sa hoàng và những vườn táo được trồng ngay bên cạnh dinh thự này đã được nhắc tới từ thế kỷ thứ 17, như vậy vườn táo có tuổi thọ lên tới hàng trăm năm. Nhưng không ít người từng đặt câu hỏi: Phải chăng cây táo có thể sống lâu và cho quả trong thời gian dài như vậy? Báo chí Nga đã dẫn lời những người quản lý khu vườn Kolomenskoe cho rằng phần lớn các loại cây ăn quả ở khu công viên hiện nay đã được trồng lại vào những năm 1943-1945 và để vườn táo tươi tốt, người ta đã phải chăm sóc từng gốc cây một cách cẩn trọng: Bón phân khoáng chất, phân hữu cơ, thường xuyên tắm rửa cho những tán lá cây bị bám bụi bẩn ô nhiễm của đô thị bằng cách tạo mưa…

Dạo bước trong vườn táo ở Kolomenskoe

Theo thống kê, hiện có khoảng 900 giống táo khác nhau mọc ở những vườn táo của Matxcơva. Từ xa xưa, những người trồng vườn Kolomenskoe đã chú ý tới vấn đề cảnh quan, mỹ thuật, đã chia tỷ lệ khoảng cách của từng gốc táo đều răm rắp dựa trên độ phủ của tán lá và rễ cây, khiến cho những vườn táo đã đẹp lại càng thêm quyến rũ. Và từ thời đó đã có khoảng 6000 gốc táo, anh đào và lê mọc ở khuôn viên khu bảo tàng-công viên này.

Những vườn táo ở Kolomenskoe luôn được chính quyền thành phố Matxcova cũng như người dân nơi đây gìn giữ, chăm sóc, biến nơi này trở thành điểm nghỉ ngơi du lịch lý tưởng ngay trong lòng một thành phố hiện đại. Hơn ai hết người dân Matxcova hiểu rằng mỗi một mét vuông cây xanh mang lại cho họ lợi ích trên mọi phương diện – văn hoá, giải trí, sức khoẻ thể chất, tinh thần...

Mỗi năm, khi xuân đến những vườn táo nở bạt ngàn hoa trắng giống như trong những câu chuyện cổ tích , rồi khi hè về, những trái táo cứ lớn dần, chuyển từ màu xanh sang sắc hồng, sắc vàng trông thật ngon mắt. Từ giữa tháng 8 người ta bắt đầu đi hái táo. Táo được thu hoạch rộ nhất là vào tháng 9. Chẳng thế mà người Nga có câu ngạn ngữ: Tháng 9 thơm ngát hương mùa táo, tháng mười thơm ngát bắp cải tươi...

"Tháng 9 thơm ngát hương mùa táo..."

Vào dịp này, vườn táo trở thành tâm điểm du lịch của du khách từ khắp nơi. Họ đến đây để hưởng hương thơm ngào ngạt của trái táo, ngắm những cành quả trĩu trịt và có cảm tưởng rằng chỉ cần khẽ đụng vào cành, trái táo có thể rơi xuống đầu bạn. Người người thong dong thả bộ dưới những hàng táo xếp thành hàng thẳng tắp, trong tay họ là những trái táo tươi rói, mọng nước với vị chua chua, ngòn ngọt. Cảnh vật thanh bình đến lạ kỳ. Nhưng dường như khách tới đây không chỉ để nếm những trái táo đầu mùa, mà còn để hưởng thụ không khí trong lành, sự tĩnh lặng và vẻ đẹp đặc trưng của mùa thu hoạch táo. Bà Galia – một cư dân Matxcơva rất am hiểu về lịch sử khu vườn Kolomenskoe đã chia sẻ tình yêu và sự ngưỡng mộ bà dành cho những cây táo nơi đây: “Khi táo chín, như các bạn thấy đấy, vườn có vẻ đẹp tuyệt vời  và bạn dạo chơi ở đây trong mùi hương của giống táo Antonovka. Tôi thích đi bộ ở khu vườn này… cảm giác như đang ở khu vườn Địa Đàng”.

Khách tới vườn táo còn để hưởng thụ không khí trong lành, sự tĩnh lặng

Với người dân ở xứ bạch dương này, táo không đơn giản chỉ là một loại trái cây phổ biến, táo còn mang ý nghĩa tâm linh. Một trong những nghi lễ của đạo Chính thống giáo là nghi lễ dâng táo được thực hiện vào ngày 19/8 hàng năm. Vào ngày này, người ta mang táo tới nhà thờ để làm lễ . Đa số các bậc cha mẹ theo đạo Chính thống giáo, đặc biệt là những người chẳng may có con cái bị mất sớm, thường chỉ ăn trái táo đầu tiên sau khi đã làm lễ dâng táo tại nhà thờ, nếu ăn táo trước dịp lễ sẽ bị coi là tội lỗi. Tục truyền rằng, nếu cha mẹ tuân thủ đúng nghi lễ này thì ở thế giới bên kia, đứa con đã mất của họ mới được tặng những trái táo thiên đường, còn nếu cha mẹ phá vỡ luật lệ này, thì con của họ sẽ chẳng nhận được gì.


Tín ngưỡng Chính thống giáo cho rằng sau khi được dâng lễ tại nhà thờ, những trái táo trở nên linh thiêng hơn. Những người mẹ mất con mang những trái táo đó đặt trên mộ con mình hay mộ của bất cứ đứa trẻ nào, hoặc sẽ để táo lại trong nhà thờ dâng các đấng thần linh. Nhiều người còn tin rằng vừa cắn trái táo đã được làm lễ, vừa nghĩ tới một điều ước, thì điều ước đó chắc chắn sẽ trở thành hiện thực.

Với thiên nhiên, lễ dâng táo báo hiệu mùa thu đã tới. Sau ngày lễ này, tiết trời về đêm sẽ lạnh hơn. Dân gian cho rằng nếu trong ngày lễ dâng táo thời tiết nóng thì sẽ có ít tuyết rơi trong tháng 1 của năm tới, còn nếu trời đổ mưa thì mùa đông tới sẽ nhiều tuyết.

Sau lễ dâng táo, vụ thu hoạch táo bước vào thời điểm nhộn nhịp nhất. Táo đem về được làm mứt, ngâm đường, ép lấy nước, làm rượu, trữ trong kho hay sấy khô để nấu nước uống vào mùa đông. Với người dân nước Nga – nơi có mùa đông dài đằng đẵng và khắc nghiệt, thì việc chế biến hoa quả dành để sử dụng trong mùa đông đã trở thành thói quen và truyền thống lâu đời. Ăn một trái táo mỗi ngày, bạn không cần tới bác sĩ nữa. Câu ngạn ngữ này của người Nga đã bao hàm trong đó ý nghĩa đầy đủ về lợi ích của táo đối với sức khỏe con người. 

Thử nếm những trái táo đầu mùa

Với nhiều dân tộc táo là biểu tượng của sự sinh sôi nảy nở, của tình yêu, sức khỏe, sắc đẹp. Trong thần thoại Hy lạp, táo là biểu tượng của sự bất hòa, hiềm khích; Trong thiên chúa giáo, táo chính là biểu tượng của sự cám dỗ, của việc nảy sinh tội lỗi đầu tiên của con người – đó là hành vi ăn trái cấm chính là trái táo.

Hình tròn của trái táo được người xưa lý giải như biểu tượng của lòng chung thủy vô bờ bến, không có điểm đầu tiên và cũng không có điểm kết thúc, như sự toàn vẹn và thống nhất của thế giới mà ta đang sống. Táo còn là biểu tượng của gia đình, của con trẻ. Hoa táo là biểu tượng của mùa xuân, mùa đầu tiên của năm, bởi vậy hoa táo là biểu tượng khởi đầu của tình yêu. Nhưng trái táo lại là biểu tượng của mùa thu, bởi mùa táo chín chính là mùa thu, mùa mà ở đó con người đến với điểm cuối của cuộc đời.

Những trái táo mà ta ăn hàng ngày không đơn giản chỉ là trái cây thơm ngon bổ dưỡng.  Đằng sau những vườn táo tiềm ẩn cả kho tàng lịch sử, tôn giáo phong phú, hấp dẫn. Chính bởi vậy, không phải ngẫu nhiên mà từ xa xưa những vườn táo ở Nga đã được trân trọng và gìn giữ một cách cẩn trọng đến vậy ở thủ đô của đất nước bạch dương này./.

Bài và ảnh: Hải Hà