Tổng thống Trump đối mặt hạn chót kép về Nga và bầu cử

Chính quyền Trump đang đối mặt với hạn chót vào đúng ngày bầu cử giữa kì Mỹ để quyết định liệu có áp đặt một biện pháp trừng phạt mới đối với Moscow về cáo buộc đầu độc cựu điệp viên Nga tại ở Anh hồi đầu năm nay hay không.

Theo luật, chính quyền có hai lựa chọn: xác nhận với Quốc hội rằng Moscow đã đối mặt với một loạt các vòng cấm vận nghiêm ngặt hoặc công bố các lệnh trừng phạt mới trước ngày 6/11. Thời hạn này vào đúng ngày diễn ra cuộc bầu cử giữa nhiệm kì và cách thời điểm Tổng thống Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin gặp nhau tại Paris chưa đầy một tuần.

Trước đó, Mỹ và các đồng minh đã ủng hộ lập trường của Anh, chỉ trích Điện Kremlin, đặc biệt là đơn vị tình báo quân sự bí mật của Nga, GRU đã sử dụng chất độc thần kinh để đầu độc cựu điệp viên Nga Sergei Skripal tại Anh hồi tháng 3.

Vào tháng 9, chính phủ Anh đã cáo buộc hai người Nga tội danh giết người trong vụ đầu độc điệp viên Skripal, xác định họ là nhân viên GRU của Nga. Thủ tướng Anh Theresa May vào thời điểm đó cho biết cuộc tấn công này gần như chắc chắn đã được phê duyệt "từ cấp cao cấp của nhà nước Nga."

Kịch bản trừng phạt mạnh

Dưới áp lực mạnh mẽ từ Quốc hội, các quan chức chính quyền Trump đã công bố các biện pháp chống lại Moscow dưới hình thức trừng phạt vào tháng 8, đáng kể nhất trong đó là ngăn chặn xuất khẩu hàng hóa và công nghệ an ninh quốc gia nhạy cảm sang Nga.

Động thái này đã khiến căng thẳng tăng cao, mặc dù ông Trump vẫn luôn muốn có mối quan hệ ấm áp hơn với Moscow. Nga, đã bác bỏ liên quan trong vụ đầu độc Skripal, chỉ trích các biện pháp trừng phạt này là trái phép và mâu thuẫn với "bầu không khí xây dựng" trong hội nghị thượng đỉnh song phương tháng 7 ở Helsinki.

Sau một loạt các cuộc họp cấp cao ở Moscow tuần trước, Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ John Bolton nói với các phóng viên rằng chưa có quyết định nào được đưa ra về kì hạn trừng phạt tới.

Ngoại trưởng Mike Pompeo đã thông qua một quyết định vào đầu tháng 8 rằng, Nga đã sử dụng chất độc thần kinh Novichok nhằm vào Skripal và con gái Yulia – điều vi phạm luật pháp quốc tế và sẽ kích hoạt việc thực thi các lệnh trừng phạt theo một đạo luật năm 1991 về loại bỏ vũ khí hóa học và sinh học.

Vòng trừng phạt thứ 2 này sẽ được tự động kích hoạt theo luật trên sau ba tháng đưa ra quyết định ban đầu, trừ khi chính quyền xác nhận với Quốc hội bằng văn bản rằng Moscow đã đáp ứng một loạt tiêu chí: Điện Kremlin phải chứng minh rằng họ không còn sử dụng vũ khí hóa học hoặc sinh học nhằm vào người dân - điều vi phạm luật pháp quốc tế hoặc; cung cấp "sự đảm bảo đáng tin cậy" rằng họ sẽ không làm như vậy trong tương lai; đồng thời sẵn sàng nộp chứng cớ cho Thanh tra Liên hợp quốc để chứng minh thêm về điều này.

Có nhiều dự đoán rằng Nga sẽ không đáp ứng các điều kiện trên. Manisha Singh – một quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ đã nói trước Quốc hội hồi tháng trước rằng, Nga vẫn chưa đáp ứng các yêu cầu, nói thêm rằng chính quyền Washington dự định "áp đặt một vòng trừng phạt mạnh" vào tháng 11.

Chính quyền được yêu cầu chọn ba trong danh sách sáu loại hình phạt cho đợt thứ hai, như các hạn chế khác về xuất khẩu của Hoa Kỳ sang Nga; hạn chế nhập khẩu; đình chỉ quan hệ ngoại giao với Nga hay đình chỉ du lịch hàng không đến và đi Hoa Kỳ của các hãng hàng không thuộc sở hữu hoặc dưới quyền kiểm soát của chính phủ Nga.

Dậy sóng trước thượng đỉnh Mỹ - Nga lần 2

Có thể là chính quyền Mỹ sẽ bỏ lỡ thời hạn tháng 11, mặc dù khi làm như vậy có khả năng kích động cơn giận dữ từ Quốc hội - đặc biệt nếu sự chậm trễ kéo dài quá xa thời điểm bầu cử.

Chính quyền hiện tại đã bỏ lỡ vài tháng so với thời hạn ban đầu để quyết định liệu Nga có vi phạm luật pháp quốc tế trong vụ đầu độc hay không, điều khiến Chủ tịch Ủy ban đối ngoại Hạ viện Ed Royce đã viết lá thư thúc giục ông Trump hành động. Royce, người sắp nghỉ hưu cũng đã báo hiệu tháng trước rằng ông sẽ theo dõi chặt chẽ hành động tiếp theo của chính quyền.

"Chúng tôi sẽ theo dõi để thấy rằng một loạt các lệnh trừng phạt được áp đặt chống lại Nga vào cuối năm nay vì việc sử dụng một tác nhân thần kinh quân sự trên đất Anh vào tháng 3," ông Royce nói tại một buổi điều trần tại điện Capitol. "Ông Putin chắc chắn sẽ tìm kiếm bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy Mỹ đang dao động."

Các nhà lập pháp Mỹ dự kiến sẽ trở lại làm việc vào tuần sau khi diễn ra bầu cử.

Bất kể dưới hình thức nào thì quyết định sắp tới về trừng phạt có thể làm phức tạp thêm nỗ lực của ông Trump trong việc cải thiện quan hệ với Moscow. Ông Trump dự kiến sẽ gặp ông Putin trong một khoảng thời gian ngắn ở Paris vào ngày 11/11, và ông Bolton cho biết tuần trước rằng Nhà Trắng đã mời Tổng thống Nga đến thủ đô nước Mỹ vào năm tới.