Điểm nóng Jerusalem, ông Trump phá mọi thế cờ của Putin?

Lễ khai trương Đại sứ quán mới tại Jerusalem sẽ được Bộ Ngoại giao Mỹ tổ chức vào lúc 16h giờ Jerusalem ngày 14/5/2018. Vì lý do an ninh, Tổng thống Trump dự kiến có bài phát biểu qua video trước 800 quan khách.

Được biết, hơn 50 quốc gia đã không cử đại diện tham dự tiệc mừng khai trương Đại sứ quán mới của Mỹ ở Jerusalem, bởi việc Washington công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel còn nhiều tranh cãi.

Trong khi đó, ở Gaza, hơn 100.000 người Palestine lên kế hoạch biểu tình phản đối dọc theo hàng rào biên giới. Hamas, tổ chức đang kiểm soát dải Gaza, hy vọng ngày 14/5 sẽ là cuộc biểu tình lớn nhất từ trước đến nay.


Israel gọi động thái này là mưu đồ "khủng bố" của Hamas và là mối đe dọa an ninh đối với dân thường. Ngày 13/5, quân đội Israel đã tuyên bố Hamas phải chịu trách nhiệm cho bất cứ điều gì ở Gaza và hậu quả của nó.

Như vậy là Washington đã di dời cơ quan đại diện ngoại giao của nhà nước Mỹ ở Israel, từ Tel Aviv về Jerusalem, chưa đầy nửa năm kể tư khi Tổng thống Trump chính thức công nhận Jerusalem là thủ đô của nhà nước Do Thái.

Nếu như việc Tổng thống Trump công nhận Jerusalem đã gây nhiều tranh cãi, thì việc Mỹ dời Đại sứ quán về Jerusalem còn tạo nên một tình trạng nguy hiểm không chỉ với Israel và Palestine, mà cả khu vực Trung Đông.

Đến giờ phút này, dư luận vẫn chưa thể hiểu hết lý do Tổng thống Trump dứt khoát trong việc công nhận Jerusalem và nhanh chóng chuyển Đại sứ quán Mỹ về thủ đô mới của Israel ngay trong tâm bão.

Song có thể nhận diện nhiều mục đích sau hành động của vị tổng thống doanh nhân, mà trong đó, ông Trump cho thấy quyết tâm phá mọi thế cờ của người đồng cấp Putin - dùng thế của Nga chống lại lực của Mỹ, rồi gạt dần ảnh hưởng của Mỹ tại Trung Đông.

Thứ nhất, Washington ngăn Moscow nâng tấm quan hệ với Tel Aviv

Nếu như việc Washington công nhận Jerusalem đã đưa Moscow vào thế khó trong quan hệ với Tel Aviv, thì việc Mỹ dời Đại sứ quán về Jerusalem đã đưa Nga vào thế triệt buộc trong việc nâng tầm quan hệ với nhà nước Do Thái.

Nga không công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, không chuyển cơ quan đại diện ngoại giao về thủ đô mới của Israel thì Nga khó có thể làm tầm giảm ảnh hưởng của Mỹ với nhà nước Do Thái, đồng nghĩa không thể nâng tầm quan hệ với Israel.

Có thể thấy, dù chỉ là quốc gia tí hon lại sinh sau đẻ muộn, nhưng nhờ sự giúp sức của Mỹ, Israel đã trở thành một quốc gia  có sức mạnh đáng kể tại Trung Đông. Nhà nước Do Thái đã trở thành một thực thể quan trọng tại vùng đất nóng.


Một mình nhà nước Do Thái "tả xung hữu đột" giữa thế giới Ả-Rập đã cho thấy rõ điều đó. Tuy nhiên, điểm yếu của Isael chính là lệ thuộc vào "yếu tố Mỹ" và lực lượng chính trị cực hữu đã nhận diện sự nguy hại ấy.

Vì vậy, có những giai đoạn nhà nước Do Thái đã thể hiện sự lệch pha với Mỹ, mà thể hiện rõ nhất là dưới thời chính phủ của cố Thủ tướng Yitzhak Shamir và chính phủ của Thủ tướng đương nhiệm Benjamin Netanyahu.

Sự lệch pha của Israel với Mỹ là cơ hội cho những thế lực muốn làm giảm tầm ảnh hưởng của Mỹ tại Trung Đông. Nhận diện sự nguy hại và chứng kiến thái độ của Tel Aviv với chính quyền Obama, Tổng thống Trump đã nhanh chóng hiệu chính.

Có 3 vấn đề được nhận diện là có thể giúp Washington nhanh chóng lấy lại sự đồng điệu của Tel Aviv, đó là giải quyết tranh chấp Israel - Palestine, bẻ nanh Iran.và tiêu diệt nhóm du kích Hezbollah. Washington đã thực hiện cả 3 điều đó.

Sau khi Capitol Hill luật hoá việc tận diệt Hezbollah thì Tổng thống Trump tuyên bố công nhận Jerusalem là thủ đô Israel - vấn đề gay cấn nhất của nhà nước Do Thái trong cuộc xung đột với người Palestine.

Rồi ngay sau khi Tổng thồng Trump tuyên bố rút Mỹ khỏi Thoả thuận hạt nhân Iran - vốn bị cho là hành động của chính quyền Obama bẽ nanh Iran không gãy - Mỹ cho khai trương Đại sứ quán ở Jerusalem.

Rõ ràng, Washington đã làm nức lòng Tel Aviv và trong số những nước đi của chính quyền Trump thì việc công nhận Jerusalem được cho là có ý nghĩa nhất với nhà nước Do Thái, bởi nó đã tạo thế cho Tel Aviv trong việc chống lại người Palestine.

Với việc công nhận Jerusalem là thủ đô Israel và chuyển Đại sứ quán Mỹ về thành phố này, Washington đã vô hiệu hoá cơ chế LHQ trong giải quyết xung đột giữa người Do Thái và người Palestine liên quan đến quy chế của thành phố Jerusalem.


Thực tế đó khiến cho việc Moscow không công nhận Jerusalem, không chuyển Đại sứ quán về Jerusalem thì sẽ khó có thể tạo niềm tin chiến lược với Israel, đồng nghĩa làm chậm bước tiến của Nga về Trung Đông.

Thứ hai, Washington ngăn Moscow kết đồng minh tại khu vực Trung Đông

Khi tuyên bố công nhận Jerusalem, Tổng thống Trump cũng đe doạ cắt viện trợ với các quốc gia không làm theo Mỹ. Hậu quả việc cắt viện trợ là không đáng lo ngại với các đồng minh của Mỹ tại Trung Đông, mà là hậu quà của sự lệch pha Mỹ.

Rõ ràng, Washington đã lấy việc công nhận Jerusalem và việc di dới cơ quan ngoại giao nhà nước tại Israel làm cơ sở đánh giá sự "trung thành" của các đồng minh với Mỹ tại vùng đất nóng.

Xin nhắc lại, ngay sau Tổng thống Trump công nhận Jerusalem là thủ đô Israel, Tổ chức Hợp tác Hồi giáo bao gồm 57 quốc gia thành viên đã tổ chức cuộc họp ở Istanbul và ra tuyên bố chung cho rằng quyết định của nhà lãnh đạo Mỹ là vô giá trị.

Như vậy, các đồng minh của Mỹ tại Trung Đông đã lệch pha với Mỹ trong một nước đi chiến lược, do đó sẽ phải hạn chế lệch pha với Mỹ trong những nước cờ khác, đồng nghĩa khó có thể kết đồng minh với các thế lực có lợi ích xung đột với Mỹ.

Đây là một hiệu ứng hết sức bất lợi với Moscow trong việc tiến về Trung Đông. Bởi hiện nay Nga đang toả tầm ảnh hưởng với cả bốn "cường quốc Trung Đông" là Iran, Iraq, Thổ Nhĩ Kỳ và Ả-Rấp Saudi, trong đó có tới 3 đồng minh chiến lược của Mỹ.

Thổ Nhĩ Kỷ - một thành viên NATO tiền tiêu - là nơi Moscow mở đột phá khẩu phá vòng vây cấm vận của phương Tây bao quanh nước Nga và đứng cùng chiến tuyến trong cuộc chiến Syria - nơi Mỹ chọn điều chỉnh chiến lược tại Trung Đông.

Ả-rập Saudi vốn luôn sử dụng công cụ giá dầu thô để giúp Mỹ triệt hạ đối phương đã mở lối cho Nga cùng bắt tay OPEC điều chỉnh giá dầu thô, thậm chí Riyadh còn cùng với Moscow tìm cách gạt bỏ vị thế của đồng USD.

Iraq thì đã nhanh chóng nâng tầm quan hệ với Nga, thậm chí lực lượng đương quyền tại Baghdad còn cùng với Tehran và Moscow làm nhạt nhòa "yếu tố Mỹ" trong đời sống chính trị và đời sống xã hội Iraq - bàn cờ mà Mỹ tốn bao công sức tạo dựng.

Tuy nhiên, tất cả những hành xử của các đồng minh lệch chuẩn Mỹ như vậy cộng hưởng với bất tuân lệnh Mỹ trong việc công nhận Jerusalem dường như đã tới ngưỡng của Washington, vì vậy sẽ khó có thêm những lệch pha nào nữa.

Và điều đó thực sự đã tạo ra những rào cản hữu hình cho những bước tiến của Nga hướng về Trung Đông, đồng nghĩa những nước cờ của Tổng thống Putin tại vùng đất nóng sẽ giảm nhiều công lực.

Không thể xác lập niềm tin chiến lược với Israel, không thể nâng tầm quan hệ chiến lược với các đồng minh khác của Mỹ tại Trung Đông, bước tiến của Moscow về vùng đất nóng sẽ chậm lại.

Rõ ràng, Tổng thống Trump đã đi một nước cờ mà Mỹ chỉ cần "cố gắng tối thiểu" nhưng "đạt hiệu quả tối đa" và tạo ra một thách thức cho Tổng thống Putin - người vốn nổi tiếng về khả năng vô hiệu hoá các nước cờ hiểm của đối phương.