Kỳ 1: Bộ trưởng Chiến tranh Anh dính bẫy tình điệp viên Liên Xô

Vụ tai tiếng Bộ trưởng Chiến tranh Profumo dính bẫy tình điệp viên Liên Xô, là một xì-căng-đan tình ái - chính trị lớn nhất ở Anh hồi thế kỷ 20, mà một cuốn sách mới xuất bản nêu một tình tiết mới.

Điệp viên Liên Xô (LX) đã dễ dàng chụp được ảnh tài liệu tuyệt mật về chiếc máy bay do thám X-15 của Mỹ, ngay trong văn phòng của John Profumo, Bộ trưởng Chiến tranh trong chính phủ Thủ tướng Anh Harold Macmillan. 

Vụ tai tiếng Bộ trưởng Chiến tranh Profumo dính bẫy tình điệp viên Liên Xô, là câu chuyện ngoại tình của Profumo, với cô người mẫu - vũ nữ công thoát y Christine Keeler 19 tuổi.

Họ quen nhau hồi tháng 7.1961, khi ông Profumo cùng vợ là nữ tài tử Valerie Hobson đến ngôi nhà nghỉ Cliveden ở Buckinghamshire (Anh) dự một bữa tiệc bên bể bơi của chủ nhà là Lord Astor.


Profumo và Keeler bắt đầu mối quan hệ “ngoài luồng” nhưng đến ngày 9.8.1961 thì Profumo chủ động chia tay, do được một quan chức chính phủ “nhắc nhở đừng sống buông thả”.

Nhưng năm 1962, tin đồn rộ lên gây xôn xao: Profumo để lộ tin mật cho Keeler, người lúc đó cũng “ngủ” với đại úy Yevgeny Eugene Ivanov, tùy viên hải quân Sứ quán LX tại London.

Tháng 3.1963, Profumo phải giải trình trước Hạ viện Anh. Ban đầu ông ta phủ nhận cuộc tình với Keeler và dọa sẽ kiện tội vu khống. Nhưng đến tháng 6, ông ta phải thú nhận đã lừa dối Hạ viện.

Ngày 5.6.1963, Profumo từ chức, phải rút khỏi chính phủ Thủ tướng Macmillan, người cũng phải từ chức vài tháng sau đó với lý do bị đau bệnh. 

Profumo không còn là đại biểu Hạ viện. Người vợ vẫn ở lại với ông, cho đến khi bà qua đời năm 1998. Profumo sau khi từ chức đã làm việc cho một tổ chức từ thiện đến hết đời. 

Vì hoạt động này, ông được phong tước hiệp sĩ hoàng gia Anh. Ông cũng được mời là thượng khách, ngồi sát cạnh Nữ hoàng Anh dịp nữ cựu Thủ tướng “bà đầm thép” Margaret Thatcher mở tiệc sinh nhật 70 tuổi. Profumo qua đời năm 2006, thọ 91 tuổi. Lễ tang của ông có sự góp mặt của nhiều nhân vật quyền thế.

Profumo hớ hênh để lộ tài liệu mật

Người Anh từng biết Profumo có quan hệ bạn bè với đại úy Ivanov. Theo báo Independent (Anh) vào tháng 9.2015, cuốn sách “Hàng xóm gần và xa: câu chuyện mới về tình báo LX” sẽ được xuất bản. 

Tác giả là giáo sư sử học Jonathan Haslam của đại học Cambridge, nêu Ivanov chẳng cần đến trò lập bẫy tình, vì ông ta có thể trộm thông tin trực tiếp từ Profumo, khi đến nhà Profumo chơi. 

Theo cuốn sách, chính nhờ vợ Profumo dẫn vào phòng làm việc của chồng, Ivanov đã có thể chụp được ảnh tài liệu tuyệt mật về chiếc máy bay do thám thử nghiệm X-15 tuyệt mật của Mỹ.

Ivanov còn có thể chụp ảnh tài liệu mật liên quan các vũ khí hạt nhân chiến thuật của Mỹ, cùng những kế hoạch khẩn cấp bảo vệ Berlin trong thời Chiến tranh Lạnh.

Việc Ivanov có thể chụp được tài liệu mật ở nhà Profumo là do thiếu quy trình tổ chức an ninh của chính Profumo. 

Những điều tác giả nêu gợi ý mạnh, rằng Profumo để tài liệu tuyệt mật trên bàn, khi ông rời khỏi phòng làm việc. Ông cũng không khóa cửa phòng hoặc không yêu cầu người thân trong gia đình không cho khách vào phòng này.  

Hậu quả là khi Ivanov ghé chơi nhà bạn, vợ Profumo có thể dẫn Ivanov vào phòng làm việc của chồng để chờ, và bà không ngồi lại với khách.

Ivanov chỉ cần rút chiếc máy ảnh tình báo Minox nhỏ xíu và “vô tư” chụp ảnh các tài liệu mật.


Tại sao Anh không điều tra?

Ngay cả khi tai tiếng ngoại tình của Profumo với cô Keeler bùng nổ cùng thông tin ông là bạn của Ivanov, xem ra an ninh Anh và cả Profumo đều hoàn toàn không nghĩ Ivanov đã chụp ảnh các tài liệu tuyệt mật của Mỹ và Anh, và nay, một số bí mật quân sự quan trọng nhất của cặp đồng minh này đang nằm trong tay người Nga.

Lúc đó, Chiến tranh Lạnh lên đỉnh điểm, ngay sau khi Bức tường Berlin ngăn cách Đông - Tây Đức cũ vừa xây xong, trước khi xảy ra vụ khủng hoảng tên lửa ở Cuba. Khi ấy, quân Mỹ triển khai ở châu Âu lên mức cao nhất với 277.000 quân.
 
Profumo bị nghi có thể gây phương hại cho an ninh quốc gia, vì Keeler có thể là một điệp viên dùng mỹ nhân kế để “rút ruột” thông tin từ Profumo cho Moscow.

Nguy hiểm hơn nữa, nghiên cứu của tác giả cuốn sách cũng cho thấy: ngay cả khi đã biết Ivanov là điệp viên LX, chẳng rõ vì cố tình hay vì bất lực hoặc thói quan liêu trơ ì, chính phủ thủ tướng Macmillan chẳng có hành động nào suốt nhiều tháng liền.

Mãi đến khi được thông báo, ông Macmillan lập tức nhận thức: vụ tai tiếng này có thể khiến Mỹ mất niềm tin vào đồng minh Anh, vào lúc Chiến tranh Lạnh lên đỉnh điểm.

Các tài liệu được giải mật theo yêu cầu tuân thủ Luật tự do thông tin của Mỹ, do Stephen Dorril đề nghị. Chuyên gia tình báo này là đồng tác giả báo cáo “Bẫy tình” kể vụ tai tiếng Profumo, mà năm 1989 đã được dựng thành phim.

Giáo sư Haslam nói: “Những hiểu biết mới của chúng tôi về những gì thật sự xảy ra trong vụ Profumo, là vụ này rất nghiêm trọng”.

Cuốn sách của ông còn cho biết: khi cặp kè với Keeler và Ivanov, vị Bộ trưởng chiến tranh Anh đang giúp Anh ráng mua được tên lửa ngăn chặn hạt nhân Polaris của Mỹ.

Nhưng một trong những diễn biến kỳ quái nhất trong vụ tai tiếng Profumo, là toàn bộ câu chuyện Ivanov dễ dàng vào phòng làm việc của “ông bạn” đã được công khai hồi năm 1990, khi Ivanov in cuốn hồi ký ở London trước, ở Moscow sau.  
  
Dù vậy, các nhà báo, chính khách, sử gia và dân Anh đều không biết chuyện này: vụ Ivanov thoải mái hành động trong phòng làm việc - cùng một số đoạn khác - đã được xóa khỏi cuốn hồi ký bản tiếng Anh mang tựa “Điệp viên trần trụi”.

Các luật sư đã xóa bỏ những đoạn này, vì nhà xuất bản ở Anh có thể bị bà góa phụ Profumo kiện tội vu khống. Vợ Profumo được cho là cực kỳ nhạy cảm với nội dung trong cuốn hồi ký của Ivanov.

Chỉ đến khi nghiên cứu cuốn hồi ký bản tiếng Nga, giáo sư Haslam mới biết được vụ Ivanov có thể dễ dàng vào văn phòng của Profumo, từ đó có thể gây đe dọa cho an ninh Mỹ - Anh lúc Chiến tranh Lạnh ở cao trào...

còn tiếp...